De huid, ons grootste orgaan, is ertoe in staat zichzelf op bijna miraculeuze wijze te genezen: kijk alleen al naar de nette vorming van littekens na bijvoorbeeld een lelijke snijwond. Wanneer de huid beschadigd raakt, heelt de huid zich vanzelf. Als gevolg van dit natuurlijk herstelproces kunnen littekens vormen. In feite wordt bij een litteken de huid opnieuw ingevuld met elastine- en collageenvezels. Eigenlijk nieuwe huid die volop in beweging is, waardoor deze iets anders van kleur en vorm kan zijn. Wie consistent is in zijn verzorging van het litteken kan een mooi resultaat verwachten. De duur van het herstelproces heeft hierbij ook invloed op de vorming van littekens. Hoe langer het herstel duurt, hoe groter de kans op zichtbaar littekenweefsel.
Hypertrofisch of acne-litteken: welke soorten littekens zijn er?
Het ene litteken is het ander niet. Als kind eens van je fiets of uit een boom gevallen? Dan ben je vast bekend met een licht littekentje. Maar je kunt ook te maken krijgen met bijvoorbeeld een zogenaamd keloïde-litteken, die een stuk zichtbaarder is. We onderscheiden de volgende typen littekens:
- Normaal litteken Normale (of goede) littekens zijn zacht, vlak en wit.
- Atrofische littekens Atrofische littekens (putjes) zijn hol of ingedeukt. Deze worden voornamelijk veroorzaakt door acne-littekens of waterpokken. Specifiek acne-littekens behoeven een eigen behandeling.
- Hypertrofische littekens Hypertrofische littekens zijn hard, rood, dik of opgezwollen.
- Keloide-littekens Keloide-littekens zijn eveneens hard en hiernaast doorgaans opvallend groot. Zo is dit litteken vaak groter dan de originele wond.
Littekens gezicht of lichaam: hoe ontstaan littekens?
Het duurt even voordat een litteken eenmaal is gevormd. Of je nu een litteken op je gezicht (bijvoorbeeld door acne) of je lichaam hebt: het proces van littekenvorming kent 5 fases. Het totale proces kan tot wel 2 jaar in beslag nemen. De verschillende fases lichten we hieronder graag toe.
Littekenvorming fase 1: ontsteking
Om het gewonde huidweefsel geleidelijk te isoleren zal het bloed dat uit de beschadigde bloedvaatjes is gelekt stollen. Hierna vormt er zich een korstje. Deze zogenaamde ontstekingsfase zorgt ervoor dat cel-resten uit de wond worden gereinigd ter voorbereiding op de reconstructiefase. Duur: 1 tot 3 dagen
Littekenvorming fase 2: proliferatie
Zodra de wond is gereinigd zullen er zich fibroblasten verspreiden. Dit zijn cellen die collageen en elastine bevatten. De activiteit van fibroblasten zorgt ervoor dat een nieuw extracellulaire matrix (weefsel dat zich buiten de cellen bevindt) gevormd kan worden. Er ontstaat granulatieweefsel en nieuwe bloedvaten worden gevormd. Hierdoor wordt het litteken roze. Duur: 1 week
Littekenvorming fase 3: epithelialisatie
In deze fase kan de reconstructie echt van start. Keratinocyten vermenigvuldigen zich om het granulatieweefsel te bedekken. Keratinocyten zijn de cellen waaruit de opperhuid voor 90% is opgebouwd. Hierdoor sluit het litteken. Duur: tussen de 1 en 3 weken.
Littekenvorming fase 4: hermodellering
Wanneer de fibroblasten klaar zijn met het ‘bijwerken’ van de huid verschijnt een litteken. Het litteken vervaagt en de huid ziet er normaal uit. Duur: na ongeveer 18 weken.
Littekenvorming fase 5: een mooi litteken
Na het sluiten van de wond kan de hermodelleringsfase enkele maanden duren. Zelfs tot 2 jaar na deze laatste fase kun je actie ondernemen om je litteken er mooier uit te laten zien. Om een mooi litteken te krijgen kun je een speciale littekencrème gebruiken en het litteken masseren.
Litteken behandelen tip 1: litteken schoonmaken en infectie voorkomen
Maak het litteken minimaal twee keer per dag schoon zodra het verband eraf is. Herhaal deze handeling wanneer je in een vieze of stoffige omgeving bent geweest. Gebruik bij het schoonmaken een reinigingsgel speciaal geformuleerd om het herstelproces te bevorderen. Eentje die hiernaast hypoallergeen en mild genoeg is voor een huid in heling die infectie riskeert. De Cicaplast Wasgel B5 van La Roche-Posay is hier ideaal voor.
Litteken behandelen tip 2: vermijd zwaar sporten
Als de huid wordt gerekt dan kan het litteken namelijk breder worden. Bovendien kunnen hechtingen springen waardoor de wond weer opengaat. Niet best voor optimale heling van het litteken. Vermijd daarom activiteiten die de huid onnodig zwaar belasten. Denk aan gewichtheffen of andere zware sporten gedurende de eerste weken na het ontstaan van de wond. Vermijd bovendien liefst kleding die strak zit of schuurt.
Litteken behandelen tip 3: littekenvorming en hechtingen
Een litteken kan weer opengaan wanneer hechtingen te vroeg worden verwijderd. Dit hindert het herstelproces. Verwijder je de hechtingen te laat dan kan een litteken beter zichtbaar blijven. Vraag je arts na bijvoorbeeld een operatie om duidelijke instructies: wanneer en hoe de hechtingen te verwijderen (ervan uitgaande dat het geen oplosbare hechtingen zijn).
Litteken behandelen tip 4: beste littekencrème
Kies een kwalitatieve littekencrème zoals de Cicaplast Baume B5 van La Roche-Posay, verkrijgbaar bij je lokale apotheek of online. Deze crème zal helpen bij het verzachten en herstellen van het litteken. Handig: deze littekenzalf is zowel op een open als gesloten litteken te gebruiken. Maar let wel: het litteken moet droog aanvoelen en het mag niet meer bloeden.
Litteken behandelen tip 5: littekencrème en massage
Littekenmassage bevordert het littekenproces: zorg daarom dat je dit minimaal 2 keer per dag doet. Regelmatige massage van het litteken verbetert namelijk de kans op een mooie, gezonde genezing met als gevolg een litteken waar je ook echt blij mee kunt zijn.
Litteken behandelen tip 6: litteken en zonbescherming
Houd je litteken uit de zon, zo simpel. Nieuwe littekens zijn gevoelig voor donkere pigmentatie wanneer ze worden blootgesteld aan UV-straling. Zorg ervoor dat je een verzorgende crème gebruikt met een hoge beschermingsfactor, zoals de SPF50+ zonnebrandcrèmes van Anthelios.
Litteken behandelen tip 7: littekens laseren
Heb je nog zo je best gedaan om een litteken mooi te laten helen, maar ben je toch niet blij met het resultaat? Voor verdere vervaging (of soms zelfs gehele verwijdering) van een litteken kun je deze ook nog laten laseren. Vraag hiervoor advies aan je huisarts of een professioneel dermatoloog.
