De processierups houdt Nederland in zijn greep, want de brandende haartjes roepen nogal wat klachten op. Procerssierups bultjes en andere akelige symptomen. In dit artikel bespreken we hoe je de processierups kunt bestrijden. En daarmee bedoelen we natuurlijk: voorkomen en genezen. Sinds een aantal jaar kunnen we in Nederland spreken van een plaag: de processierups (of processie rups) houdt Nederland ook in 2020 in de ban. Met een wandeling onder bomen is het al oppassen geblazen, kinderen worden angstvallig bij struiken uit de buurt gehouden. En dat terwijl je kleintjes in de zomerhitte het liefst even naar het pierenbadje in het lokale park brengt. Wat te doen tegen de processierups als die haartjes je huid, ogen en zelfs luchtwegen al hebben aangetast? We leggen het hierbij in detail voor je uit, met advies van huid- en gezondheidsexperts. Van processierups zalf tot mogelijkerwijs föhnen vóórdat je bultjes krijgt.
Wat is de processierups?
In feite is de processrierups een nachtvlinder. In 1989 werd die gevonden in een paar bomen en geïdentificeerd met behulp van kenners in de vlindertuin in Emmen. Geestig, zo’n nachtbeestje, zou je denken. Alleen de meeste haren van eikenprocessenrupsen zijn niet bepaald vriendelijk voor de huid. Ze kunnen behoorlijk steken, met als resultaat: processierups jeuk, bulten en andersoortige processierups uitslag. De cijfers liegen er niet om: ten opzichte van 2018 zijn het aantal eikenprocessierupsen verdrievoudigd. Zomer 2019 was een piekjaar, volgens telling van Kenniscentrum Eikenprocessierups van de Wageningse universiteit WUR. In 2020 zijn we ook nog niet van de rups en daarmee processierups symptomen af. Zoals de naam al suggereert heeft de eikenprocessierups zijn thuis gevonden in eikenbomen. Eiken komen met name voor in Brabant, Gelderland en de kop van Noord-Limburg.‘De eikenprocessierups heeft 700.000 irriterende brandhaartjes, die pijlvormig zijn met weerhaakjes aan weerszijden’
Waarom zijn de haartjes van de processierups gevaarlijk?
De haartjes van de processierups kunnen vervelende uitslag met bultjes oproepen op de mensenhuid. Dat zit als volgt. Elke rups telt 700.000 haartjes. Naast talloze lange, ongevaarlijke haren, telt de eikenprocessierupsvlinder (in het Engels de oak processionary genaamd) honderdduizenden irriterende brandharen. Minuscuul, zo 0,1 tot 0,3 mm groot, onzichtbaar voor het blote oog. Bij aanraking of een zuchtje wind laat de rups zijn brandende haartjes los. Terwijl die haartjes vooral ook gevonden worden in nesten, waar de gevreesde mot zijn rupsenvellen achterlaat. Letterlijk brandhaarden dus, die nesten. Is het eenmaal een vlinder (naar verwachting zullen die half juli uitvliegen) dan heeft het insect ook geen brandhaartjes meer. Die venijnige processierups haartjes zijn pijlvormig, met weerhaakjes aan weerszijden. Klinkt pijnlijk, niet? Dat is het ook voor de huid van mensen en zelfs sommige dieren, waaronder paarden. Het kan onder meer bulten veroorzaken. In een interview met NRC legt arts en medisch milieukundige Henk Jans uit dat in de brandharen een giftig eiwit zit, thaumetopoeïne, die eveneens een bron is van processierups huidklachten.‘Bij aanraking of een zuchtje wind laat de processierups zijn brandhaartjes los, waarin een giftig eiwit zit genaamd thaumetopoeïne’
Wat voor huidklachten kan de processierups veroorzaken?
Volgens berichtgeving van het AD zouden ruim 100.000 mensen momenteel last hebben van de processierups, waarbij apotheker Marieke Vinken uit Heeze het liefst zou zien dat ‘het leger wordt ingezet om die beesten uit de bomen te halen.’ Helaas ligt dat niet zo eenvoudig. Drie typen klachten kunnen de processierups haartjes (en het gif, ofwel thaumetopoeïne, dat vrijkomt zodra de haartjes ‘breken’) veroorzaken bij mensen, waaronder:• Kleine, pijnlijke wondjes in de opperhuid, resulterend in roodheid, bultjes en pijn waaronder jeuk;
• Kortademigheid (een pseudo-allergische reactie), doordat in de longen het slijmvlies opzwelt;
• Dikke ogen en lippen (een allergische reactie), waarbij afweerstoffen terug te vinden zijn in het bloed.
‘In het zuiden van het land is er een run op een “wondermiddel” tegen processierups huidklachten, maar er zijn vergelijkbare oplossingen’
Wat te doen bij processierups klachten?
Natuurlijk kun je net een andere fiets- en wandelroute pakken, plekken vermijden met veel nesten – zeker als het een warme dag is waarop het behoorlijk waait. Huid, ogen en luchtwegen kunnen worden belast door de eikenprocessierups. In 2020 blijven we allemaal noodgedwongen meer binnen, maar het zou wel heel treurig zijn als je de hele zomer lang aan huis gekluisterd bent. De natuur is ook belangrijk voor je mentale welzijn. Huisartsen hebben het druk want volgens Nivel, kenniscentrum voor betere zorg, zien sinds de opkomst van de processierups vlinder steeds meer patiënten met jeukklachten. Ondervind je ernstige klachten (in heel zeldzame gevallen kan een levensgevaarlijke shocktoestand ontstaan, deelt Jans) dan is het zaak er zo snel mogelijk een medisch expert bij te roepen. In het geval van processierups jeuk, uitslag, bultjes en roodheid hebben wij doelgericht advies voor je.‘Pak er een verlichtende balsem zoals Cicaplast Baume en Thermaal Water bij, en bewaar deze in de koelkast voor een extra verkoelend effect’
