Brandwonden worden geclassificeerd als eerste, tweede of derdegraads brandwond. De Brandwondenstichting definieert een brandwond als een gedeeltelijke of een volledige beschadiging van de huid die wordt veroorzaakt door inwerking van warmte, een chemische stof of elektriciteit gedurende een bepaalde tijd, boven een bepaalde temperatuur. De graad van de brandwond is afhankelijk van hoe diep en hevig ze het huidoppervlak doordringen.
Eerstegraads (oppervlakkige) brandwonden in het gezicht of op het lichaam kunnen komen door bijvoorbeeld zonnebrand. Deze eerstegraads brandwonden treffen alleen de buitenste laag van de huid, de epidermis. De brandwond is meestal rood, pijnlijk, droog en zonder blaren.
In dit artikel leggen we uitgebreid uit wat je kunt doen bij brandwonden in het gezicht of op het lichaam, wat de symptomen zijn, hoe een verbrande huid te koelen, pijn te verlichten en wat erop te smeren. Eerste hulp bij brandwonden. In het geval van ernstige brandwonden is het uiteraard zeer belangrijk een arts of gelijk het ziekenhuis te bezoeken.
1e graads brandwond
Eerstegraads (oppervlakkige) brandwonden tasten alleen de buitenste huidlaag aan. De verbrande plek is rood of roze, pijnlijk, droog, zonder blaren. Een verbrande huid door de zon is hier een voorbeeld van. Het valt te vergelijken met een ontstekingsreactie, aldus de Brandwondenstichting, en na een paar dagen verdwijnen de onaangename verschijnselen. Langdurige weefselschade is zeldzaam. De huid is niet kapot en daarom wordt eerstegraads feitelijk niet geclassificeerd als een brandwond, maar als een verbranding.
Oppervlakkige 2e graads brandwond
De Brandwondenstichting maakt onderscheid tussen een oppervlakkig tweedegraads brandwond en een diep-tweedegraads brandwond. Een oppervlakkige tweedegraads brandwond ziet er rood en vochtig uit. Er is ook sprake van kapotte en/of intacte blaren die al na uren kunnen ontstaan. Het kan veel pijn doen. Vanaf deze graad kan douchen onaangenaam worden. Douchen heeft in ieder geval de voorkeur boven baden bij een verbrande huid, zodat de wond niet 'doorweekt' in water. Gebruik geen zeep, douchegel, bodylotion, talkpoeder of andere badproducten direct op een genezende wond. Wrijf ook niet over het gebied, want dit doet zeer en vertraagt de genezing.
Diepe 2e graads brandwond
Wanneer de warmte langer heeft kunnen doordringen in de huid wordt de lederhuid meer aangetast dan bij een oppervlakkige tweedegraads brandwond. Bij een diep-tweedegraads brandwond is er sprake van een goed zichtbare wond die er roodachtig en soms ook wit uitziet. De plek is vochtig, doet veel pijn er kunnen dichte maar ook open blaren verschijnen.
3e graads brandwond
Zowel de opper- als de lederhuid zijn beschadigd bij een derdegraadsbrandwond. Zelfs het onderhuids vetweefsel is aangetast. De kleur is wit, beige, bruin en soms zelfs zwart. De wond is droog en leerachtig van textuur. Die derde graad is bovendien niet pijnlijk, omdat de zenuwen zijn aangetast. Wat wel pijnlijk kan zijn, is de tweedegraads wond die vaak om deze plek heen zit.
Symptomen brandwonden
De symptomen van brandwonden zijn afhankelijk van de oorzaak en het type brandwond.
• Denk bij eerstegraads brandwonden aan een soms wat opgezwollen, rode en/of roze, droge huid die pijnlijk of prikkelend kan aanvoelen en waarbij de huid niet stuk is dus er is geen wond
• Bij oppervlakkige tweedegraads brandwonden is de huid glanzend rood en roze, nat, pijnlijk en bedekt met blaren
• Bij diepe tweedegraads brandwonden kleurt de huid rood en/of wit, is de huid nat, pijnlijk en bedekt met blaren
• Bij derdegraads brandwonden is de huid wit, beige tot zelfs donkerbruin, droog, leerachtig en stug en hiernaast nauwelijks pijnlijk
Afhankelijk van hoe erg de brandwond is, kunnen sommige mensen in shock raken. Mogelijke symptomen van shock: een bleke en klamme huid, zwakte, blauwachtige lippen en vingernagels en een verminderde alertheid.
Brandwonden in de eerste en tweede graad worden meestal vanzelf beter, maar brandwonden in de derde graad hebben onmiddellijk medische hulp nodig.
Mogelijke tekenen waaraan je een ontstoken brandwond kunt herkennen: verandering van kleur in het verbrande gebied of de omliggende huid, een paarsachtige verkleuring (vooral bij eveneens zwelling), verandering in dikte van de brandwond (verdiept bijvoorbeeld), groenachtige afscheiding of pus en koorts. Op dit soort brandwond infectie symptomen wil je zeker letten.
Op brandwond-lijkende wonden kunnen ongeveer 24 uur na contact met het sap uit de plant onstaan; rode, jeukende vlekken die enkele uren later overgaan in een ontsteking van de huid met blaarvorming en zwelling. Dit soort letsels kunnen er uitzien als echte brandwonden en genezen pas na één tot twee weken.
Hoe kun je het beste koelen?
Het is belangrijk om een brandwond te koelen en hiermee kun je ook deels de eerste pijn verlichten. Allereerst, zorg ervoor dat jij of degene die verbrandt is geraakt zo snel mogelijk bij de oorzaak van de verbranding wegkomt. Bedek het verbrande gebied met een schoon, koel washandje of een licht nat verband. Plaats een grote, ernstige brandwond niet in water – dit kan een plotselinge daling van de lichaamstemperatuur veroorzaken en tot onderkoeling leiden.
Hoe lang je een brandwond (waaronder chemische brandwonden) minimaal moet koelen, hangt af van de graad. Bij 1e graad: laat 5 tot 10 minuten koud water op het verbrande gebied lopen of bedek het gebied met een koel kompres.
Bij 2e graad: Spoel 5 tot 10 minuten met koud water en reinig met milde zeep. Je kunt het gebied ook bedekken met een koel kompres en vervolgens voorzichtig kleding verwijderen die niet aan de huid vastzit. Kleeft er wel kleding aan de verbrande huid? Blijf hiervan af. Verder wil je blaren ook niet doorprikken.
Pijn door verbranding kan intens en langdurig zijn. De behandeling van brandwonden kan ook pijnlijk zijn, aangezien de wonden moeten worden gereinigd en de verbanden moeten worden vervangen. Je kunt pijnstillers nemen ter verlichting van de pijn.
Wat is de beste manier om brandwonden te verzorgen?
Wat te doen bij brandwonden is uiteraard afhankelijk van de gradatie brandwond, raadpleeg bij twijfel dus ook altijd een arts of andere medische professional. Verbranding door kokend water kan pijn en schade aan de huid veroorzaken door vochtige hitte of dampen. Dit type verbranding kan gevaarlijk zijn omdat het aangetaste weefsels en cellen vernietigt. Je lichaam kan zelfs in shock raken door de hitte.
Behandeling is benodigd voor optimaal herstel van de huid. Eerstegraads brandwonden kunnen meestal worden verzorgd met huidverzorgingsproducten zoals aloë vera crème of een antibiotische zalf en pijnstillers zoals paracetamol.
Tweedegraads brandwonden kunnen worden behandeld met een antibioticumcrème of andere crèmes of zalven die zijn voorgeschreven door een arts. Gebruik een steriel gaasje met een helende crème. Dit zal de epidermis aanmoedigen om zichzelf weer op te bouwen en de pijn te verzachten. Het is ook essentieel om de brandwond te beschermen om contact met irriterende producten te vermijden en om een secundaire infectie te voorkomen. Na verbranding blijft de huid gevoelig en fragiel en dient deze beschermd te worden. Hier zijn speciale verzorgingsproducten voor. Wanneer de brandwond pijn blijft doen, rood blijft, dikker wordt en jeukt: ga naar de huisarts.
Bij serieuze brandwonden, zoals ernstige derdegraadsbrandwonden, ga je naar de Eerste Hulp. Hierbij kunnen intensievere behandelingen benodigd zijn, zoals intraveneuze antibiotica om infectie te voorkomen of IV-vloeistoffen om vocht te vervangen dat verloren is gegaan bij verbranding van de huid. Mogelijk is er ook huidtransplantatie of het gebruik van synthetische huid nodig. Bij een wond door berenklauw dient de huid ook gekoeld te worden en beschermd tegen UV-licht met een goede SPF. Zonder extra UV-licht help je blaren voorkomen. Neem contact op met de huisartsenpost voor verder advies.
Laat een brandwond altijd een litteken achter?
Eerstegraads brandwonden genezen vaak vanzelf zonder littekens. Tweede- en derdegraads brandwonden laten meestal littekens achter. Brandwonden kunnen keloïd en hypertrofische littekens veroorzaken, die rood of paars en verheven zijn.
Reinigen, kalmeren en beschermen zijn van belang. Houd het gebied altijd schoon met een zachte reiniger. Keloïd littekens kunnen ook jeuk veroorzaken en een lelijke plek achterlaten mits ze niet tijdig worden behandeld. Het litteken dient ook tegen de zon te worden beschermd met een hoge zonnefactor.
